Tấm canvas trống

Ấn phẩm Makét 02: Qua Khe Hở, Trước Khoảng Không ra mắt dưới hình thức 5 tập sách giấy mềm nằm trong hộp bìa cứng, như một gói quà đầu năm. Lần đầu tụi mình nhận được ấn phẩm này đúng kiểu vậy, món quà mà Nguyễn Đình Phong - một trong nhiều tác giả - gửi tặng. Bên cạnh bài viết của Nguyễn Phương Thảo, tập hợp ảnh được giới thiệu nằm trong những dự án cá nhân của các tác giả, thể hiện cái nhìn riêng của mỗi người về thực hành nhiếp ảnh tư liệu. “Chúng đã có thể bị lãng quên trong ổ cứng hoặc chỉ tồn tại như mẩu chuyện buổi trà dư tửu hậu” (Matca), nhưng may quá, bằng việc in thành sách và được đưa đến từng góc nhà độc giả, hình ảnh đã có quyền sống đời sống riêng mình, luồn qua khe hở, ra trước khoảng không.

Ở DEMEDI, tụi mình đã mở quà, đã nhâm nhi, và xin viết vài lời chuyện phiếm để trân trọng lòng can đảm của những người dám phơi bày tâm hồn họ, trong thời đại nghệ thuật trí tuệ nhân tạo lên ngôi.

Một ngày, dự án di cư loài người lên sao Hỏa của NASA thành công. Các nhà môi giới bất động sản đánh hơi được cơn sốt đất sao Hỏa đã nhanh chóng cài cắm hàng loạt biển báo định giá đất, kèm số điện thoại liên hệ giao dịch. Người Trái Đất nháo nhào mua bán, mặc cả, tranh chấp, chốt kèo trên mảnh đất ngay từ đầu đã không thuộc về họ. Người Sao Hỏa, vốn xa lạ với văn minh loài người, quá đỗi ngạc nhiên trước cảnh tượng những biển báo mọc lên hàng loạt trên hành tinh mình. Người Sao Hỏa cho rằng đây là thông điệp gì đó từ Người Trái Đất. Các nhà ngôn ngữ học lỗi lạc, tiến sĩ biểu tượng, giáo sư vũ trụ tổ chức nhiều buổi thảo luận sôi nổi, hàng loạt đề án nghiên cứu được hình thành và phát triển để tìm hiểu về những dị vật này. Một Người Sao Hỏa đưa ra lý thuyết so sánh hiện tượng này với hiện tượng tạm gọi là “Vòng tròn đồng ruộng” (Crop Circles) mà loài của họ đã để lại trên Trái Đất mấy thập kỷ trước, nhằm gửi thông điệp “Hòa bình trên toàn vũ trụ” đến loài người. Người Sao Hỏa này khẳng định Người Trái Đất đang gửi đến họ thông điệp tương tự. Ý kiến này được số đông ủng hộ.

Đó là bối cảnh cho dự án “No Land Man” (Người Không Đất) của tay máy Nguyễn Đình Phong.

Và dĩ nhiên chuyện này là bịa.

Những biển báo mọc lên vô số kể như nấm sau mưa kia đều nằm ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nước Việt Nam, hành tinh Trái Đất.

Câu chuyện vũ trụ kia là những gì người viết cảm thấy khi xem loạt ảnh của Phong: cứ như mình là người hành tinh khác, nhìn thấy một loạt biểu tượng xa lạ bỗng dưng mọc lên trên những miếng đất tổ tiên mình, và tìm cách cắt nghĩa.

Còn nhìn theo mắt của Người Trái Đất, thì những dị vật chắn trước phong cảnh rất đẹp kia tựa như tấm canvas trống mà một người họa sĩ bày ra chưa vẽ. Như người họa sĩ khao khát sở hữu cảnh đẹp trước mắt bằng cách biến nó thành tranh vẽ của mình, Đình Phong hẳn cũng khao khát sở hữu phong cảnh đó (thực dụng hơn là miếng đất đó) bằng thực hành nhiếp ảnh của mình.

Sau cùng, cả hai hành động đều vô nghĩa, vì mọi sao chép thực tại đều vô nghĩa.

Người họa sĩ tưởng tượng nào đó và Nguyễn Đình Phong đều chỉ đang tạo ra một thực tại khác cho riêng mình.

Với việc này, hẳn là khao khát sở hữu đã được lấp đầy?

* Dự án “No Land Man” (Người Không Đất) của Nguyễn Đình Phong được giới thiệu trong ấn phẩm Makét 02: Qua Khe Hở, Trước Khoảng Không.

* Bài viết về những dự án khác trong ấn phẩm:
Déjà vu -  Quê hương lưu niệm - Khoảng tối

DEMEDI