Bốn tình yêu

C.S. Lewis đối với độc giả Việt Nam chủ yếu là tác giả của Narnia - một nhà văn thuộc kiểu Tolkien. Nhưng như vậy là không đầy đủ: cũng như Conan Doyle còn có vai trò ở nhiều phương diện khác chứ không chỉ là người tạo ra Sherlock Holmes, C.S. Lewis còn là một nhà phê bình và xã luận quan trọng của thời mình.

Bốn tình yêu (1960) là tinh chỉnh của xê ri các buổi nói chuyện trên đài phát thanh của Lewis, thực hiện năm 1958. Người Hy Lạp có bốn chữ dành cho bốn tình yêu khác nhau, và trong cuốn sách này Lewis tuần tự nói về bốn tình yêu ấy. Cuốn sách không cho lời dạy, nhưng nó giải thích được rất nhiều buồn bực, lâng lâng, chán chường và mong mỏi trong tình cảm gia đình, trong tình bạn, trong tình yêu lứa đôi và (cho những ai tin) trong mối quan hệ giữa Người và Chúa.

Khi hai người khác giới phát hiện ra họ đang đi chung một con đường bí mật, tình bạn giữa họ dễ dàng chuyển thành tình luyến ái, và ngược lại, tình luyến ái có thể chuyển thành tình bạn giữa tình nhân. Không gì làm giàu tình luyến ái cho bằng phút nhận ra người ta yêu có thể bước vào tình bạn sâu sắc, tự nhiên với bạn ta, cho bằng khi thấy đôi ta không chỉ được hợp nhất bởi ái tình mà ba, bốn, hay năm người chúng ta là những người bước đi trong cùng cuộc kiếm tìm, có cùng viễn kiến. Trong tình bạn hoàn hảo, mỗi thành viên đều cảm thấy mình được hạ xuống trước những người còn lại, tự hỏi mình đang làm gì đây, giữa những người giỏi hơn này. Được ở trong nhóm ấy, mình may mắn hơn mình xứng đáng; nhất là khi cả nhóm tụ tập lại, mỗi người khơi ra cái tốt nhất, khôn ngoan nhất, hài hước nhất ở những người kia, khi mà cả thế giới, và cả cái gì đó vượt ra ngoài thế giới mở ra trước tinh thần chúng ta khi trò chuyện. 

Đời sống này có thể cho món quà nào hơn thế?