Bệnh tưởng

Molière (tên thật là Jean-Baptiste Poquelin; 15/1/1622 – 17/2/1673) là nhà thơ, nhà viết kịch, nghệ sĩ người Pháp, người sáng tạo ra thể loại kịch cổ điển, một bậc thầy của kịch nghệ châu Âu.

Molière hiện vẫn là tượng đài của văn hóa Pháp giống như Shakespeare đối với văn hóa Anh. Và, khi người Pháp nói tiếng mẹ đẻ, nó được ví như “ngôn ngữ của Molière”.

Le Malade Imaginaire tác phẩm kịch tính cuối cùng được viết bởi Molière, là một vở ba-lê hài kịch trong ba hành vi và trong văn xuôi, được công chiếu ngày 10/2/1673 bởi đoàn kịch du Roi trên sân khấu của Palais-Royal ở Paris, với nhạc sân khấu được sáng tác bởi Marc-Antoine Charpentier và các vở ba lê do Pierre Beauchamp đạo diễn.

Hài kịch này phác hình ảnh những gì xảy ra trong các gia đình vào thời điểm đó. Molière mỉa mai những định kiến ​​phổ biến nhất và lâu đời nhất của xã hội, ở đó có hai điều mà người ta đánh lừa nhất, đó là sợ chết và yêu cuộc sống! Molière không phê phán những người làm nghề y, nhưng phê phán bác sĩ (lang băm) vì sự ngu dốt và sự man rợ của họ.

Vở kịch xoay quanh câu chuyện nhân vật Argan giàu có trong nghề y học, kết hôn với góa phụ Beline. Bề ngoài bà Beline tỏ ra tận tình chăm sóc chu đáo chồng, nhưng trong lòng thực tế chỉ mong cái chết của chồng được thừa hưởng.

Argan tin rằng bản thân khỏe mạnh nhưng giả bệnh rồi bị phát hiện đang bị bệnh nặng và cố tình che dấu bệnh tình. Purgon, đồng nghiệp của Argan cho biết Argan sẽ chết nếu ba ngày mà không được anh đến thăm. Argan nổi cơn thịnh nộ và cảnh báo không dùng những biện pháp chữa trị bá vơ của y học. Tuy nhiên, Argan là người ngoan ngoãn nhất trong số những người bị bệnh.

Để chống lại căn bệnh quái ác, Argan muốn gả con gái của mình là Angélique cho Thomas Diafoirus, con trai bác sĩ của Purgon, chấp thuận cuộc tình… Angélique tinh ý tìm thấy người giúp việc đắc lực của mình, Toinette, không ngại đối mặt với cơn thịnh nộ của Argan và thậm chí sự phản đối cuộc hôn nhân của Beline. Toinette đánh lừa, cải trang thành bác sĩ với nhiều lời khuyên mỉa mai và chế giễu cho nghề nghiệp, ngay cả lời khuyên Argan chết! Argan sau đó giả chết để thử lòng mọi người.

Angélique, sau này được Toinette gọi, bày tỏ nỗi buồn chân thành trước cái chết của cha cô, người đã dừng cuộc chơi của mình ngay lập tức và chấp nhận kết hợp với Cléante, với điều kiện ông trở thành bác sĩ. Những ngày cuối cùng rời bệnh viên trở về nhà, Beline hàng giờ ở cạnh giường cho đến khi anh ta chết.

Tuy là người hầu Toinette nhưng là “nhân vật” chính trong vở hài kịch vì cô ta chứng kiến những gì xảy ra “hỉ, nộ, ái ố” từ đầu đến cuối.

____

Bệnh tưởng là một trong bốn tác phẩm của Molière được Nguyễn Văn Vĩnh dịch, cùng với Trưởng Giả Học Làm Sang (Le Bourgeois Gentilhomme), Người biển lận (L’Avare), Giả Đạo Đức (Tartuffe) và được đăng trên Đông Dương tạp chí. Sau đó, bốn tác phẩm này được in trong “Série A” của bộ sưu tập Phổ Thông Giáo Khoa Thư Xã, xuất bản tại Sài Gòn từ năm 1916, dưới sự chỉ đạo của François-Henri Schneider để cổ vũ giáo dục và sau này, trong bộ sưu tập Danh Văn Nước Pháp dịch Nôm, phụ bản của báo Trung Bắc tân văn trong những năm 1920-1921 tại Hà Nội…