Từ Mỹ Học đến các loại hình nghệ thuật

Công trình dịch thuật công phu TỪ MỸ HỌC ĐẾN CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT của Denis Diderot được GS Phùng Văn Tửu, nguyên Giáo sư Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, nhà nghiên cứu văn học Pháp và văn học Tây phương tuyển dịch và giới thiệu từ bảy công trình quan trọng bàn về mỹ học và văn học nghệ thuật của Diderot: Luận về cái đẹp (Traité du beau), Về những tác giả và các nhà phê bình (Des auteurs et des critiques), Những tùy bút về hội họa (Essais sur la peinture), Châm biếm 1 (Satire I), Tán dương Richardson (Éloge de Richardson), Trò chuyện với Dorval về đứa con hoang (Entretien sur Le Fils naturel), Ý kiến ngược đời về diễn viên (Paradoxe sur le comédien).

Nếu Bộ Bách Khoa thư là công trình đồ sộ của Diderot như một “Tuyên ngôn” của phong trào Khai minh, tấn công các định chế lỗi thời, đề xướng lòng khoan dung tôn giáo, sự tự do tư tưởng và giá trị của khoa học và công nghiệp thì các công trình của ông trong dịch phẩm này mở ra những chân trời mới mẻ cho lý luận mỹ học và nghệ thuật. Thách thức lối mòn khuôn sáo của thời kỳ “cổ điển” Pháp, Diderot đi vào lịch sử như người tiên phong và cha đẻ của bộ môn Phê bình nghệ thuật hiện đại, mang lại sức sống mới cho các ngành nghệ thuật, và, lần đầu tiên, giúp chúng được cất lên tiếng nói “bằng ngôn từ”.

Bên cạnh Alexander Baumgarten (1714-1762) ở Đức, Diderot xứng danh là một trong những người đặt nền móng cho mỹ học triết học, một bộ môn phát triển rực rỡ từ thế kỷ 19 với những tên tuổi như Kant, Schiller, Schelling, Hegel…