Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối

Một căn hộ tầng trệt bao quanh bởi những bức tường trắng, không nội thất, cho ta biết điều gì về người sống trong?

Có lẽ họ là người vừa chuyển đến và chưa vội sắp đặt, trang trí.

Có lẽ họ sống theo lối tối giản.

Có lẽ họ là người trẻ, chưa có điều kiện để sắm sửa cho chốn ở của mình.

Hay có lẽ họ là một người không quá khứ, không tương lai. Hay họ là người không có câu chuyện, hoặc giả câu chuyện của họ tầm thường đến mức không để lại mẩu vụn bánh mì nào trên con đường họ đi qua.

Gã chồng trong “Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối" của Modiano là loại kể trên.

Modiano dựng nên một phông nền thành phố Paris, hai bên Tả và Hữu ngạn sông Seine đầu thập niên 60 với đầy đủ những lối dẫn người đi lạc.

Người trẻ trôi dạt, họ là bất cứ ai: chàng sinh viên không vốn liếng gì để sống, ngoài sự tôn trọng những bí mật, tay “Thuyền Trưởng" ám ảnh về neo điểm đậu cho những mặt người trôi qua mắt hắn, gã thám tử vọc vào bí mật người khác để sống những ký ức mà hắn chưa từng có. Và nàng, người có 3 cái tên, nhưng không cái tên nào đủ sức mạnh để neo nàng lại giữa cuộc đời nàng sống.

Quán cà phê Le Condé hút họ vào trong, không phải vì họ có sự lựa chọn, mà là do Le Condé “sở hữu cái lực từ trường ấy và nếu thực hiện một phép tính xác suất thì kết quả hẳn sẽ xác nhận cho điều này: trong vòng một chu vi nhất định, ta không thể tránh khỏi việc trôi dạt về phía nó.”

Quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối ôm trọn mọi bí mật của họ, như kho báu.

Càng đọc, càng thấy rõ sự giằng co nội tâm của nhân vật (hay của tác giả?): để dấu lại, neo danh tính mình tại một nơi ở cuộc đời như chiếc đinh ghim trên bản đồ, hay đi qua rồi tỉ mỉ xoá giấu giày, như kẻ giết người làm trước khi rời hiện trường vụ án cuộc đời mình?

Toàn bộ cái cuộc nàng sống nằm trong trạng thái bất định của con lắc đưa đi đưa lại giữa hai cực đó. Khi nàng kể về lịch sử của mình cho một ai khác - và người ta ghi xuống - nàng “có một cảm giác mới: nhờ cung cấp cho ông tất cả những chi tiết nghèo nàn đó, tôi được giải thoát khỏi một gánh nặng. Những điều ấy không còn liên quan đến tôi nữa, tôi đang nói về một ai đó khác và tôi nhẹ nhõm vì thấy ông ghi lại. Nếu mọi thứ được viết ra rõ ràng như giấy trắng mực đen, thì nghĩa là chuyện đã xong rồi, giống như trên các nấm mồ người ta khắc tên và ngày tháng vậy.”

Nàng khắc một nấm mồ cho quá khứ của mình.

Và người thám tử với cái bản chất nghề nghiệp là phải tọc mạch vào chuyện nhà người khác, hắn quen biết nàng qua những manh mối để lại trên sổ sách cảnh sát. Và hắn biết nàng qua những tưởng tượng cộng thêm. Thẳng thừng ra là một người xa lạ. Nhưng thật ra, ai hiểu nàng bằng hắn?

Hắn hiểu nàng đến cái ngưỡng chạm đến sự xấu hổ vì dám chọc vào những bí mật của nàng, dù rằng là bí mật của nàng sẽ luôn nằm an toàn trong trí tưởng tượng của hắn.

”Chúng ta có quyền gì mà bẻ khoá xâm nhập đời người khác và táo gan đến thế nào mà dám đi thăm dò vùng hạ bộ và vùng trái tim họ - rồi lại còn đòi họ thanh toán nữa… Nhân danh cái gì đây?”.

Modiano viết “Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối" như dựng nên một căn phòng tường trắng không nội thất. Rồi dè dặt đặt để từng món đồ trang trí. Từng khung ảnh không hình người, từng chiếc đèn, từng cuốn tạp chí hờ hững trên bàn nước, từng bóng ma.

Rồi tàn nhẫn ngắm nghía.

Rồi cho một mồi lửa.

“Xong rồi. Để mặc đi.”

Cuộc hành trình đọc cuốn sách này là một cuộc hành trình tàn nhẫn. Ít ra là với người đang viết.

Tàn nhẫn vì cảm giác mình đang gặm nhấm lấy từng mẩu riêng tư của một số phận.

Đôi lần muốn đóng sách lại, để trân trọng những gì nàng không nói.

Mà thôi, nếu bỏ ngoài những địa danh neo đậu cụ thể của một con đường, một chiếc quán có tên, bỏ ngoài niên đại, bỏ ngoài số phận, bỏ ngoài tên người.

Thì “Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối” là một câu chuyện không tuổi.