Mùa sạch - Lịch Việt Nam

Sạch-Lịch

Ất Tỵ 65

Năm 1964-1965 Trần Dần viết Mùa Sạch - Lịch Việt Nam (hay còn gọi là Sạch-Lịch). Tập thơ gồm hai phần nối liền hai năm được in lần đầu năm 1997 khi tác giả mới qua đời với tên gọi rút gọn "Mùa sạch". Ba năm trước đó, tháng 4 năm 1994, Cổng Tỉnh, tập thơ tiền nhiệm của tập thơ này cũng đã được in. Tới thời điểm hiện tại, đúng 60 năm kể từ khi được viết, đây là lần thứ hai Sạch-Lịch, tức Cổng Tỉnh II, được in. Bản in này khôi phục nguyên vẹn theo bản chép tay năm 1974 của chính tác giả. Năm 1974 Trần Dần gọi tên "Động đất tâm thần"

Sạch-Lịch, cũng tức là Cổng Tỉnh II, được tác giả chuẩn bị ngay từ 1960, khi Cổng Tỉnh I (Cổng Tỉnh, tức Mây đầu ô, tức Ngoại ô tôi) đã xong. Nhiều phần trong sự chuẩn bị đó đã đi thẳng vào tiểu thuyết hồi ký tự sự "Những ngã tư và những cột đèn", hay còn gọi tắt "Ngã tư - cột đèn". "Ngã tư - cột đèn" cùng "Đêm núm sen" được viết xong liền nhau và ngay trước, nhưng hầu như cùng lúc, với "Thơ ca dao" (hay còn gọi Thơ Noel 63-64) và "Mùa sạch" (tức Sạch-Lịch 64-65). Cả hai tập thơ này (Cổng Tỉnh/Cổng Tỉnh I và Sạch Lịch/Cổng Tỉnh II) đến cuối cùng cùng được Trần Dần xếp vào mục "Thơ Zâng", bên cạnh những "Thơ nằm", "Sổ bụi", "Kệ", "Thơ không lời", "Thơ chân mây". Trong những biên niên được soạn nhiều lần đấy, Trần Dần tự định Sạch-Lịch là một sự tiến lên, kể từ Cổng Tỉnh I, cùng lúc, cả hai đều bay-lên so với "Ngã tư - Cột đèn", và như thể, ở chung vĩ độ với Nhất định thắng (1954)

Kể từ sau Nhất định thắng, Nhân văn "*" kết thúc với Cổng Tỉnh I và Hãy đi mãi, bấy giờ Trần Dần đã là một huyền thoại. Phần tiếp theo trong sự nghiệp của tác giả chỉ thực sự bắt đầu kể từ Sạch-Lịch, tức Cổng Tỉnh II, phần tiếp theo rất dài này liên tục diễn ra cho tới tận cuối những năm 1988-1989. Trong thời gian đó, mỗi năm Trần Dần hoàn tất 1 tập thơ, bên cạnh vô vàn sổ bụi. Hơn 30 tập thờ từ Sạch-Lịch Ất Tỵ 65, tất cả đều nằm "**". Một phần (không nhiều) từ những di cảo "sớm đã dần trở thành các đền đài miếu mạo" "***" này từng được trích lược đăng tải hay in ở dạng tuyển thơ, sổ ghi. Giờ đây, những tác phẩm ấy có thể xuất hiện trở lại ở dạng nguyên thủy ban đầu

* Mỗi người sột soạt một chiêm bao

** Tất cả trong khói một tia nhìn 

(trích Ga cuối của lòng - Trần Dần)

*** Chữ của Trần Dần

Miêu