C. S. Lewis và chuỗi băng The Four Loves

"

There was a man who found a naked tree
Sleeping in winter woods, and brought her home,
And tended her a month in charity
Until she woke, and filled his quiet room

With petals like a storm of silver light,
Bursting, blazing, blended all of pearl
And moonshine; he, in wonder and delight,
Patted her magic boughs and said: Good girl.

Thereafter, still obedient to the summer
The tree worked at her trade, until behold
A summer miracle of red and gold,
Apples of the Hesperides upon her,
Sweeter than Eden and its vanished bowers . . .
He said: No, no, I only wanted flowers.

 

- Sonnet XXIX
Joy Davidman

*

 

Tháng Tư năm 1958, C. S. Lewis (Clive Staples Lewis) nhận được đề xướng từ Episcopal Radio-TV Foundation về dự án sản xuất chuỗi bài nói qua đài truyền thanh, chủ đề tùy chọn. Ông gật đầu.

Trở về từ chuyến trăng mật với người bạn đời Joy Davidman, C. S. Lewis - khi đó gần 60 - đã hoàn thành xong kịch bản. Và trong những tháng tiếp sau, ông khởi sự thu âm 10 cuốn băng, xoay quanh bốn từ chỉ tình yêu của người Hy Lạp - Storge, Philia, Eros, Agape - tại một phòng thu ở London.

1. STORGE | AFFECTION

2. PHILIA | FRIENDSHIP

 

Khi nói về phần Eros (phải nhớ đây đang là thập niên 50), C. S. Lewis đã đề cập thẳng thắng đến chủ đề khiêu dâm, thậm chí còn khẳng định rằng sự thô bạo, thậm chí là dữ dội trong đời sống tình dục là hoàn toàn vô hại và lành mạnh. Ông không đồng tình với "sự trang trọng hóa tình dục lố bịch” của xã hội, mà cho rằng:

“Những mẩu quảng cáo thời nay, dù thuộc vào hàng gợi cảm nhất, mô tả hoạt động này theo hướng say mê, mãnh liệt, ngất ngây-sùng kính (từ của Lewis: swoony-devout); hiếm khi có chút vui vẻ.

Các nhà tâm lý học ám ảnh tâm trí ta với tầm quan trọng vô hạn của hòa hợp tuyệt đối trong tình dục, và những gì họ đòi hỏi là gần như bất khả thi, đến mức tôi có thể hình dung cảnh một số cặp đôi trẻ hiện nay đang làm tình với toàn bộ tác phẩm của Freud, Kraft-Ebbing, Havelock Ellis và Tiến sĩ Stopes bày đầy cạnh giường… Ta đã đạt đến thời điểm mà không có gì cần thiết hơn là một tràng cười sảng khoái cổ điển."

Đủ để nói, C. S. Lewis không ủng hộ sự phù phiếm, mà là niềm vui.

 

3. EROS | ROMANCE

 

4. AGAPE | CHARITY

 

Ghi âm đã đời, rốt cuộc, nhà đài từ chối phát sóng. Dễ đoán được lý do.

Mãi đến những năm 1970, Episcopal Radio-TV Foundation (lúc đó đã đổi tên thành Episcopal Media Centre) mới cho phát hành những cuốn băng này. Tuy nhiên, bộ phận phát hành cảm thấy một chút biên tập là cần thiết để bớt gây tranh cãi. Kết quả là, bằng một cách nào đó, họ đã xóa luôn điếu thuốc trong tay C. S. Lewis trên hình bìa cuốn băng.

Ngoài những văn bản C. S. Lewis để lại, di sản về băng ghi âm của ông phần lớn đã bị thất lạc qua chiều dài lịch sử; vì vậy - thôi bàn đến ngọn nguồn của chúng - những cuốn băng The Four Loves hiếm hoi sót lại có giá trị không thể chối cãi.

Ta nghe được giọng nam trầm ấm, với thứ tiếng Anh pha chút chất Ireland, dễ khiến ta nghĩ đến hình tượng một ông ngoại trong truyền thuyết, thủ thỉ đọc truyện cho đứa cháu nhỏ cạnh giường, dỗ giấc ngủ buổi khuya.

Về văn bản, thì sách đã được dịch tiếng Việt bởi Nguyễn Công Nam, phát hành mùa hè năm 2024 bởi FORMApubli, mời bạn xem.

 

*

Trước khi kết hôn vào năm 1956, mối quan hệ của Joy Davidman và C. S. Lewis chủ yếu là qua trao đổi thư từ. Trong khoảng từ năm 1950 kéo dài đến hôn nhân, Joy đã viết 45 bài sonnet đề tặng Jack (C. S. Lewis), thể hiện tình yêu bà dành cho ông. Ở đây chép thêm bài sonnet mở đầu:

Dear Jack, I’ve written a few poems you might be interested in, but they are flawed, I think, because I jotted them down so quickly and easily. In fact, I’ve often dashed off sonnets like this in the past—my words rush beyond my art. Still, here they are, written especially for you. After you read them you may not think them very good. That’s as may be. But writing verse is my only talent. My poems may fail; my affection for you won’t.
 

America. 1951

 

 

*

Về phần C. S. Lewis, trong bức thư gửi Dom Bede Griffiths ngày 24 tháng 9 năm 1957, ông miêu tả diễn tiến tình cảm của mình dành cho Joy:

It is nice to have arrived at all this by something which began in Agape, proceeded to Philia, then became Pity, and only after that, Eros. As if the highest of these, Agape, had successfully undergone the sweet humiliation of an incarnation.
 

Collected Letters Vol. III 884

 

* 

Để tài liệu đây xem thêm:

A Naked Tree: Joy Davidman’s Love Sonnets to C.S. Lewis

Joy by Abigail Santamaria

A Toy Left on the Lawn: C.S. Lewis and the Controversy of The Four Loves

demedi .